Chợ Gò nằm ở thôn Phong Thạnh, thị trấn Tuy Phước, huyện Tuy Phước của tỉnh Bình Định. Lễ hội Chợ Gò Tuy Phước Bình Định là lễ hội mà mỗi năm chỉ diễn ra 1 lần. Đặc biệt hơn nữa là lễ hội Chợ Gò này đúng vào ngày mùng một tết âm lịch vì vậy thu hút rất nhiều người tham gia trẩy hội. Đây là phiên chợ mang đậm nét văn hóa của miền đất Võ trời Văn Bình Định nói chung và của người dân huyện Tuy Phước nói riêng, có nguồn gốc từ thời anh em nhà Tây Sơn dựng cờ khởi nghĩa.
Tương truyền ngày xưa, quân Tây Sơn đã sử dụng nơi đây làm tiền đồn để bảo vệ cảng Thị Nại và thành Hoàng Đế. Tết đến, Hoàng đế Quang Trung chỉ dụ cho phép mở hội vui Xuân ở nơi đây, trước là để nhân dân dân bản địa vui xuân sau chiến tranh mất mát khổ nhọc, sau là để ba quân vui xuân vơi bớt đi nỗi nhớ gia đình, và được gìn giữ, lưu truyền đến ngày hôm nay.
Núi Trường Úc (tên cũ là Hàm Long, là Cần Úc sơn) tuy chỉ cao 92 mét nhưng rất đắc địa để dụng binh. Sông Hà Thanh chảy quanh 2 mặt Tây và Bắc của núi rồi đổ vào đầm Thị Nại, nơi từng có những trận thủy chiến bi hùng của các vương quốc cổ xưa, của thủy quân Tây Sơn với nhà Nguyễn.
Núi Hàm Long là tiền đồn quan trọng bảo vệ thành Hoàng Đế. Năm 1799, thủy quân nhà Nguyễn vượt qua cửa Thị Nại, đánh úp chiếm được đồn Hàm Long. Quân Tây Sơn sau đó tiếp cứu, kịch chiến 2 ngày đêm, quân Nguyễn thắng lớn. Rồi thành Hoàng Đế thành thất thủ. Trận Hàm Long là một trong những trận đánh lớn của Tây Sơn và nhà Nguyễn.
.
Năm 1885, quân Pháp đổ bộ vào bãi Thị Nại rồi kéo lên thành Bình Định. Nghĩa quân Cần Vương chận đánh tại chân núi Hàm Long. Trận giáp chiến có lúc quân Pháp phải dùng lưỡi lê, nghĩa quân mượn thế bờ sông đánh rất rát. Nhưng “đạn sắt” hơn “gan vàng”, trận đánh đẫm máu của nghĩa quân không thể cản bước tiến của quân giặc.
Quanh Trường Úc, nổng gò (làm chợ đến nay) và dòng sông bao quanh, là những trận đánh chất ngất máu xương.
Cũng ở khúc quanh của dòng sông này có vực sâu (Úc là vực sông), cũng trăm năm qua làm bến thuyền neo đậu ghe chở vỏ ốc biển về các lò trên bờ nung vôi. Vôi Trường Úc chở đi khắp nơi làm vật liệu xây dựng, và đặc biệt là vôi sạch cho những cơi trầu. Nổi tiếng đến mức ca dao Bình Định có câu: “Bao giờ Trường Úc hết vôi/ Thì em hết đứng hết ngồi với anh”. Vôi để dựng xây, vôi để thắm duyên lành!
Nói là chợ nhưng thật ra chỉ là bãi đất trống rộng dưới chân núi Trường Úc, cạnh bờ sông Hà Thanh đổ ra đầm Thị Nại. Không một cửa hiệu, túp lều, các ngày trong năm cũng không nhóm chợ, mà chợ chỉ họp một phiên duy nhất vào sáng ngày mùng Một Tết Âm lịch.
Chợ Gò có tục lệ ai đến trước bày bán hàng trước, ai đến sau thì nối đuôi nhau bày hàng, cứ thế chủ các gian hàng xếp trật tự mà không lời qua tiếng lại tranh giành như các phiên chợ thường nhật
Người đi chợ mua lấy may mắn đầu năm nên không ai mặc cả, không ai trả giá, họ không cò kè bớt một thêm hai như các phiên chợ buôn bán hàng ngày. Tham quan Chợ Gò, du khách còn được mua các sản vật của địa phương như trầu cau, vôi Trường Úc, cá tôm tươi được đánh bắt trên đầm Thị Nại, bánh ít lá gai, nem chợ Huyện, rượu nếp và rượu gạo Trường Úc…
Và tại Lễ hội Chợ Gò Tuy Phước Bình Định, một trong những thứ bán mua sáng mùng 1 Tết không thể thiếu những thếp trầu xanh, những quả cau với bình vôi chờ sẵn. Cô gái mua trầu cau về cúng ông bà cũng là mua cái duyên lành đầu năm. Còn cô, khi đã thắm duyên tình, cũng lại tiếp tục gánh ca dao đi bán chợ Gò:
“Đầu xuân đón lộc cầu duyên/ Trầu cau em gánh đi phiên chợ Gò”.
Có những cụ bà như cụ Lê Thị Điệp của làng Phong Thạnh (quanh Trường Úc), đã 60 lần “gánh” hàng trầu cau về cho phiên chợ, không năm nào thiếu. Bà có cô cháu gái phụ giúp, tíu tít bán mua: khách thường chọn cau của bà cao niên như mua thêm thọ phúc. Mấy chục hàng trầu cau vậy mà chừng 2 giờ chợ sớm, rỗi cũng hết nhẵn.
Ngoài trầu cau, các sạp hàng (là những vỏ bao trải ra đất) còn bán những quả đu đủ xanh, những chùm trái sung, những bó rau xanh… Khách mua không trả treo giá cả. Mua, bán chỉ còn ý nghĩa thật vui vẻ là trao gửi cái lộc đầu năm.
Gần đây, chính quyền địa phương còn tổ chức bài bản Lễ hội Chợ Gò Bình Định, có trống hội, múa lân, biểu diễn võ thuật, ca nhạc… làm không khí hội Xuân thêm màu sắc. Hàng ngàn khách du Xuân mọi lứa tuổi được chuyến xuất hành cầu tài lộc đầy ắp cảm xúc. Những gặp gỡ chào nhau, chúc tụng đầu năm trên mắt môi người rạng rỡ, nhẹ nhõm niềm vui yên bình.
Tuy chỉ nhóm có một ngày trong năm nhưng với sự sầm uất đa dạng và mang đậm nét văn hóa cổ truyền dân tộc, Lễ hội Chợ Gò Bình Định đã được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam xếp trong “100 phiên chợ độc đáo nhất Việt Nam”.
Người dân Tuy Phước dù có sinh sống, làm ăn xa quê hương vẫn thuộc mấy câu thơ độc đáo về lễ hội Chợ Gò:
“Bài chòi mở hội đầu xuân,
Hội vui đón Tết, hội mừng non sông.
Vui chơi cho phỉ tấm lòng,
Mười hai tháng nữa mới mong tựu tề.
Đi xa hãy nhớ mà về,
Chợ Gò – Trường Úc bộn bề đón xuân”.
——————————–
Gọi Ngay 0939736239 Để có chuyến DU LỊCH QUY NHƠN tốt Nhất
(Hoặc)
